Randonnée
kelimesi Fransızca-Türkçe sözlüklerinde gezinti, dolaşma ve yürüyüş olarak
tercüme ediliyor ve günümüzde genellikle
100 ile 1200 km arasını kapsayan bir çeşit örgütlü ve
rekabetsiz uzun mesafe bisiklet sürüşü anlamına geliyor.
Randonneur
(Türkçe karşılığı aylak, başıboş dolaşan
kimse), bu sürüşlere katılan erkek
bisikletçi anlamında kullanılırken; kadın uzun mesafe bisikletçilerine ise
randonneuse deniyor.
Uzun mesafe sürüşüne verilen ad “brevet” (berat, bröve,
diploma), aynı zamanda sürüşü bitirenlerin aldığı sertifika anlamına da
geliyor. Saat her ne kadar işlese de, sürüş sırasında bisikletçiler
istediklerinde durup dinlenebiliyorlar-verilen zamanda finişe varmak kaydıyla. Sürüşler
yaygın olarak 200, 300, 400, 600 ve 1200 km yapılıyor.
Yaptığımız araştırmada, yukarıdaki Fransızca kelimelerin
bisiklet sürüşleri için Türkçe’deki karşılıklarını bulamadık. Yazımızda, yeri
geldiğinde Fransızca olarak kullandık, yeri geldiğinde Türkçe açıklamaya
çalıştık.
Paris-Brest-Paris
En büyük, eski ve en bilindik randonnée etkinliği olan 1200 km’lik
Paris-Brest-Paris’in (PBP) ilki 1891 senesinde “Le Petit Journal” dergisi
tarafından yapıldı. 6 Eylül’de 206 bisikletçinin start aldığı sürüşe 10
üçteker, 2 de tandem katıldı. O zamanlar hem amatörlerin hem profesyonellerin
katıldığı “yarış” organizasyonunu, 71 saat 22 dakika hiç uyumadan bisiklet
süren Charles Terront kazandı.
1931’den beri Audax Club Parisien (ACP) tarafından
düzenlenen Paris-Brest-Paris sürüşünü bugüne kadar tamamlayan bisikletçi sayısı
26507.
Nisan 1904’de Henri Desgrange 200 km’lik bir Paris-Gaillon-Paris
sürüşü organize etti. Gruplar takım kaptanlarının öncülüğünde 18 km/saat ortalama
hızla pedal bastılar. Bu organizasyona İtalya’daki benzer bir etkinliğin ismi
alınarak “Audax“ denildi ve 30 Kasım 1904 yılında ACP kuruldu.
1975’den itibaren 4 senede bir koşulan PBP’nin 17.si 21-25
Ağustos 2011’de 5004 kişinin katılımıyla gerçekleşti. Sürücülerin %18,8’i koşuyu
bitiremedi. Sadece 4062’si finişe ulaşabildi. Her zaman olduğu gibi, ipi göğüsleyen
herkesin başarısı kutlandı ve en hızlı zamanı koşanlara ödül verilmedi.
Rekabetin ne olduğunu gayet iyi bilen organizatörler,
PBP’ye bir yarış gözüyle bakmıyorlar. Yarış sadece bir sürücünün galip olarak
çıktığı bir savaş iken, arkadaşlığın vurgulandığı uzun etaplı bu turlarda
mükemmel bisikletçi aranıyor; her uzaklıkta, her türlü hava şartında kendine
yetebilen.
Sürüş hakkında
Bisikletçilerin koşuya başlayabilecekleri
gruplar zaman limiti bazında üçe ayrılmış. 80, 84 ve 90 saat. Sürücüler
performansları doğrultusunda istedikleri grubu seçebiliyor. En hızlılar 80 saat
içerisinde PBP’yi tamamlarken, en yavaşların tamamlama süresi 90 saat ile sınırlandırılmış.
Her grup aynı gün içerisinde farklı zaman aralıklarında start alıyor.
44 saat gibi oldukça kısa bir sürede finişe
gidenler de var; kontrol noktaları dışında hiç durmadan ve sadece destek
ekiplerinden aldıkları yiyecek torbalarından enerji sağlayarak. Çoğu uzun
etaplı tur bisikletçisinin yaptığı gibi, çok az uyuyup, yol üzerinde bir kaç kez
duraklayıp bir şeyler atıştıranlar da 44 saate yakın sürelerde etapları
bitirebiliyor.
Sürücülerden sert havalar için kıyafet, yedek parça ve
alet taşımaları isteniyor. 300 km’yi aşan sürüşlerde sıklıkla gece sürüşleri
olduğundan far ve yedekleri ve ışık yansıtıcı giysilere gerek var.
Doğru rotanın izlenip kestirme yoldan gidilmediğinden emin olmak için,
sürücüler "kontrol" adı verilen noktalardan geçmek zorunda. Her birinde
sürücülerin “brevet” kartlarına bilgi ekleniyor. Rotayı takip ettiklerini
belgeleyen bu kartı, sürüş bitiminde organizasyon komitesine teslim ediyorlar.
PBP rotası, dağlık olmamasına rağmen oldukça
engebeli. Hava şartları da sürüş sürenizi önemli ölçüde etkileyebiliyor.
Yol yarışlarında olduğu gibi bisikletçiyi takip
eden motorlu destek araçları yok. Yardım ekipleri sürücüleri geçip bir sonraki
kontrol noktasında bekliyorlar. İki kontrol noktası arası (65-90 km) sürücüler
kendi başlarının çaresine bakmak zorunda. Ancak çoğu yardım almıyor; her biri
gerçek bir uzun etaplı tur sürücüsü olduğundan neye gereksinimleri varsa rota üzerinde
gideriyorlar. Kontrol noktalarında 24 saat boyunca sıcak yemek ve iptidai
şartlarda uyuma olanağı sunulurken, sürücüler için tıbbi, bisikletler içinse
mekanik destek de veriliyor.
Tur boyunca iki çeşit kontrol var: Birincisi “insanlı
kontrol”; kafe gibi yerlerde bekleyen biri, söz konusu noktadan geçen
sürücülerin kartlarını damgalıyor. Daha uzun mesafeli sürüşlerde ise, bu gün ve
saati gösteren kasa fişinin alınması gereken bir dükkan da olabiliyor. İkinci
kontrol çeşidi “bilgi kontrolü”; burada sürücü bir soru yanıtlamak zorunda. Sözgelimi
“T-kavşağındaki tabela ile Oadby arasındaki mesafe nedir?” diye kartta yazıyorsa,
sürücünün tabelayı bulup, yanıtı “brevet” kartına yazması gerekli.
Audax Club Parisien, 2007’deki Paris-Brest-Paris için 5311
başvuruyla rekor kırmış.
Audax Club Parisien ve organizatörler sürücülerin konaklamasına sağlıklı çözümler getirmek
amacıyla katılımcı sayısını bugün için 6000 ile sınırlandırmış. Her ülkeye de farklı
kota verilmiş. Bu sayı organizasyon şartlarına bağlı olarak azalıp çoğalabiliyor.
Kayıt sayısı ülke kotasını aştığında bekleme listesi oluşturulup, başvuru
tarihine göre öncelik veriliyor. Kotası dolmamış ülkelerin boş yerleri
gereğince dağıtılıyor.
Paris-Brest-Paris’e sadece FFCT / UFOLEP / FSGT kulüp üyeleri ve en azından
bir BRM (Brevet de Randonneurs Mondiaux) veya bir RM 1200+
koşmuş olan uluslararası sürücüler katılabiliyor. Bunlardan da yalnız son sezonda
koşmuş olanlara ön kayıt önceliği tanınıyor. Ön kayıt bedeli 30 avro; geri ödenmiyor
ancak daha sonra kayıt bedelinden düşülüyor.
2011 PBP için ön kayıt tarihleri şöyleydi:
|
Kayıt bedeli Fransa’da ikamet edenlere 105 avro, Fransa dışında ikamet
edenlere ise 110 avro.
Kayıt bedeline dahil olanlar:
- · PBP işleyiş dosyası.
- · Rota.
- · Kontrol noktalarında damgalanacak yol haritası.
- · Sürüşünüzü canlı izleyen manyetik çip.
- · Katılımcı numarası.
- · Kimlik kartı ve harita için su geçirmez kılıf.
- · Katılmış olduğunuz PBP’nin video kaydı.
- · 60 veya 80 cl’lik anı matarası.
- · 200-600 serisini koşanlara süper uzun etaplı tur sürücüsü madalyası.
- · Sürücüler için yol işaretleri.
- · Destek ekiplerinden rota üzerindeki kontrol noktalarına ulaşım işaretleri.
- · Servis (yiyecek, konaklama, duş vb) ve kontrol noktalarının kullanımı .
- · Tüm kontrol noktalarında destek ve ilk yardım.
- · Resmi araç ve motosiklet desteği.
- · Internet üzerinden sürüşünüzün canlı takibi.
- · PBP web TV üzerinden mini filmler gönderme olanağı.
- · Kaza sigortası sonrası geri ödeme.
- · Kapanış akşamı ikramı.
- · Sonucunuz onaylandığında sürenizin işlendiği madalya.
- · PBP sonuç kitapçığı.
Başlıca düzenlemeler:
- · Katılımcı olabilme yaş şartı 18+.
- · Katılım, FFCT / UFOLEP / FSGT kulüp üyeleri ve en azından bir BRM (Brevet de Randonneurs Mondiauxveya bir RM 1200+ koşmuş olan uluslararası sürücülere açık ve son sezonda BRM koşanlara ön kayıt ayrıcalığı tanınıyor.
- · Genişliği 1 m’yi geçmeyen iki veya üç tekerli kas gücüyle hareket ettirilen her araç katılabiliyor.
- · Triatlon gidonları ve her türlü gidon uzantısı yasak.
- · Önden 100, arkadan 150 m mesafeden seçilebilecek aydınlatma sistemi ve sürüş boyunca bisiklete takılı olma zorunluluğu var. Arkada yanıp sönen led’ler yasak. Yedek aydınlatma sistemi bulundurulması öneriliyor. Yolda yapılan kontroller sırasında yeterli aydınlatma yoksa eksiklik giderilene kadar sürüşten alıkonuluyorsunuz.
- · Gece yansıtıcı yelek zorunlu.
- · Kask şiddetle tavsiye ediliyor ama zorunlu değil.
- · Sürüş sırasında cep telefonu kullanımı yasak.
- · Sürücülerin katılımları kendi sorumlulukları altında, organizasyon bireysel sigorta sunmuyor. Yaptırmanız gerekiyor.
- · Hırsızlık, kayıp veya kaza sonucu meydana gelen hasardan organizasyon sorumlu değil.
- · Yarışı bırakan sürücülerin geri dönüş masrafları organizasyon tarafından üstlenilmiyor.
- · Bröve kartı veya çipin kaybı veya eksik damga, sürüş dışı kalmanıza neden oluyor.
- · Gerektiğinde sağlık kontrolü istenebiliyor. Masrafları Fransa Sağlık ve Spor Bakanlığı’nca karşılanıyor. Red veya pozitif test sonucu, sürüş dışı kalmanıza neden oluyor.
- · Bir takım kuralların ihlalinde sürüş zamanınıza cezai saatler ekleniyor. Örneğin, rota üzerinde veya kontrol şehirlerinde belirlenmiş destek araçları dışından yardım almak +5 cezai saat demek.
- · Yol üzerinde çöp atmak yasak. Kontrol şehirleri ve PBP rotası üzerinde çevreye saygı şart. Çevreye duyarlı davranışlar tüm sürücülere fayda sağlar ve unutmamalı ki bisikletçinin toplumdaki imajı söz konusu!
Yıl
|
Kayıt yaptıranlar
|
Katılımcılar
|
1971
|
367
|
325
|
1975
|
729
|
667
|
1979
|
1880
|
1766
|
1983
|
2220
|
2106
|
1987
|
2675
|
2587
|
1991 (100. yıl)
|
3388
|
3276
|
1995
|
2976
|
2860
|
1999
|
3669
|
3573
|
2003
|
4185
|
4069
|
2007
|
5312
|
5160
|
2011
|
6000
|
5004
|
Bir sonraki Paris-Brest-Paris uzun etaplı turu 2015 yılında koşulacak.
Birbirine rakip audax (sabit hız)
ve randonneur tarzı sürüşler, ilginç bir şekilde onlarca
sene peş peşe yapıldı.1971'de 85 saatlik PBP turunu bir pazar günü
tamamlayan 8 audax sürücüsü, ertesi gün saat 16:00'da
başlayan randonneur etkinliğinde pedal bastı. Hepsi ikinci kez Paris'e
dönmeyi başararak bir hafta içerisinde iki PBP'yi arka arkaya yapmış
oldu!
1921'deki tatsız ayrılıklarından
itibaren, ACP ve UAF kulüpleri "Audax mı, randonneur tarzı mı daha azimli
sürücüler yetiştiriyor?" tartışmasını senelerce sürdürdüler. ACP,
PBP'yi 4 yılda bir düzenleme kararını aldığında, UAF'nin audax
kampanyalarını zayıflatmak için mi yaptı sorusu akıllara geldi.
UAF günümüzde, sürücülerin
kaptanlarını geçme izninin olmadığı, 22.5 km/saat sabit hızda
koşulan 'brevet'lerin sertifikasyonunu yapıyor (1945 yılına kadar 18
km/saatlik temponun doğru olduğu düşünülüyordu). Bu sürüşlere 'brevet audax'
(sabit hız sürüşleri) ismi veriliyor.
ACP, Fransa'nın en büyük bisiklet
kulüplerinden biri. ACP tarafından sertifikasyonu yapılan 'Brevets des
Randonneurs Mondiaux' dünya çapındaki uzun mesafe sürüşleri 1976'dan
beri Fransa dışında koşuluyor.
Sürücülerin gösterdiği gayret, kahramanlık, hayal kırıklığı ve zafer hikayeleri zengin bir mozaik oluşturuyor. PBP'nin gizeminin kalıcılığında bu çabanın payı büyük. Ancak yanılgıya kapılmamalı: PBP acımasız bir sürüş ve çabuk korkuya kapılanlara göre hiç değil. Dün ve bugün PBP katılımcılarının ortaya koyduğu cesaret ise, insanoğlunun yenilmez ruhunun güzel bir kanıtı adeta.
Kaynakça:
İlginizi çekebilir GPA3, [bisikletle]Türkiye
