Draisine - Koşma Makinesi

Draisine veya mucidinin isimlendirmesiyle “Koşma Makinesi” (Laufmaschine), insan gücüyle hareket eden pedalsız araç, bugünkü bisikletin atası olarak kabul edilmekte. 1817 yılında mucit Karl Drais (1785-1851) tarafından Mannheim’da (Almanya) geliştirildi ve 1818’de patenti alındı. 

Endonezya’daki Tambora yanardağının patlaması etkisini Avrupa’ya kadar taşımış, buna bağlı kötü hasat sonucu başlayan açlık, yem fiyatlarının yüksekliği ve at ölümleri yeni ulaşım araçlarına gereksinim doğurmuştu. Draisine, ardarda dizili iki tekerli ilk ulaşım aracı oldu. İlk modelin döner direksiyonu yoktu, onun yerine kolların dayandığı destekler vardı. Ancak sonrasında Drais ön tekere, dikey bir aks etrafında dönebilme özelliği kazandırdı. Böylece dönemeçleri almak mümkün oldu. Aynı zamanda İngiltere’de bir başkası da koşma tekerini icat etmiş ve Dandy horse olarak patentini almıştı.

Araç, mucidinin adıyla Draisine olarak adlandırılmış ve sürücülerine Draisine süvarisi denilmişti. İcat kısa zamanda taklit edildi ama, alay konusu da oldu. Hareketli tekerin zor kullanımı, ağırlığı, sert tekerlerin bozuk yollardaki sıkıntısı ve fiyatı nedeniyle, bu ulaşım aracı yürüme hızının üç katında hareket etmesine karşın kullanımı 19. yy.’ın ilk yarısında fazla yayılmadı. Hükümetin bu araçların kaldırımda sürülmesini yasaklamış olması ve insanların denge kurma konusundaki korkuları da başarısını azalttı.

Ancak 1862 yılında Draisine değişik bir konstrüksiyonla tekrar gün ışığına çıktı. Fransız Piere Michaux  ön tekere pedal takmış, kadroyu ve seleyi yaylı yapmış ve bununla 1867 Paris Dünya Fuarı’na katılmıştı. Sergilediği parça  büyük ilgi topladı. İlk bisiklet fabrikası olan Compagnie Parisienne, ancienne maison Michaux & Comp. böylelikle kurulmuş oldu. Artık bu araçlara Velocipede denilmeye başlandı. Ancak ahşap gövdenin çeliğe dönüşmesi, havalı lastikler ve zincirin takılması için daha çok zaman geçecekti.

Böylelikle ilk Draisine’den bugünkü modern bisikletler doğmuş oldu.

Kaynakça: Draisine, Tambora, Fahrrad, Karl Drais


Not: Bülent Birson, anılan patent ve bisikletin (Draisine) Almanya Karlsruhe'de müzede, resim olarak da şehir girişinde sergilenmekte olduğunu bildirdi. Kendisine teşekkür ederiz (20.02.12).

İlginizi çekebilir Bisiklet'in hikayesi, 2x2 Bisiklet, Bisiklet Sporu Tarihçesi